Van Dokkum tot Assen, van Alkmaar tot Zoutkamp: Friso Civiel voelt zich thuis in het bouwen van bruggen. En als het aan Jan Hogenberg (directeur) en Roel Ekkels (projectleider) ligt, maken ze daar nog veel meer van. “Dankzij onze multidisciplinaire aanpak hebben wij alles in huis om dé bruggenbouwer van het Noorden te worden.”

Friso Civiel als bruggenbouwer: hoe is dat ontstaan?

Jan: “Als betonbouwer hebben wij veel ervaring met de realisatie van sluizen, gemalen en waterzuiveringen. Dit zijn werken waarin verschillende disciplines samenkomen: beton, staal, elektrotechniek, werktuigbouwkunde. Onze projectteams vinden het mooi om al die raakvlakken en specialismen samen te laten vallen en te borgen. In het ontwerp én de bouw zelf. Die rol als coördinerend hoofdaannemer past ons ook goed in brugprojecten.”

Want, je moet een ‘bruggenbouwer’ zijn om bruggen te kunnen bouwen?

Roel: “Als betonbouwer hebben wij de focus op het héle brugsysteem. Vanuit dit integrale perspectief weten wij goed hoe je elk puzzelstukje moet leggen. Neem elektrotechniek en werktuigbouwkunde. Die hebben enorme invloed op de dimensionering van pompputten of brugkelders. Je kunt dit deel bij de staalbouwer laten, wat vaak gebeurt. Maar wanneer je dit zelf organiseert, borg je de raakvlakken bij de bron. Hiermee voorkom je ontwerpfouten en onduidelijkheden in de uitvoering. Daarom zijn wij graag de verbindende factor.”

Niet alleen technische kennis, maar samenspel is de sleutel tot een succesvol bruggenproject?

Roel: “Weet je waar het in complexe bouwprojecten vaak misgaat…? Denken dat de ander wel weet wat je bedoelt. Dat zit
‘m soms in kleine dingen. Een leverancier die brugliggers levert, maar veronderstelt dat er per dag één ligger geplaatst wordt, terwijl de afspraak was om twee per dag te doen. Of de vrachtwagenchauffeur uit Oost-Europa die op gymschoenen en in T-shirt op de bouwplaats verschijnt, terwijl de opdrachtgever veiligheid als topprioriteit heeft benoemd. Je moet investeren in het elkaar leren kennen en het begrijpen van elkaars belangen. Als je niet goed op elkaar aansluit, werkt dit in het hele project door.”

Hoe zorgen jullie daar wél voor?

Roel: “Bijvoorbeeld door al vanaf de projectstart te investeren in samenwerking en verwachtingsmanagement. Wij laten de kick-off van een bruggenproject vaak door een samenwerkingscoach begeleiden; zelfs al is een project grotendeels op basis van een RAW-bestek. Zo iemand helpt om verwachtingen, belangen en drijfveren naar elkaar uit te spreken. Waarom zit jij hier; wanneer is dit project voor jou geslaagd? Als je dit weet én elkaar hierin herkent, heb je een eerste stap gezet.”

"Weet je waar het in complexe bouwprojecten vaak misgaat? Denken dat de ander wel weet wat je bedoelt."

Roel Ekkels | Projectleider Friso Civiel

En vooral ook van elkaar blijven leren?

Jan: “We hebben in het verleden in Alkmaar, Alphen aan de Rijn en Amsterdam mooie bruggen gemaakt. Maar, het zijn ook projecten waar we veel van hebben geleerd. Wie beheerst welk onderdeel het best; wanneer trek je aan de bel als je twijfelt over ontwerpkeuzes? Hoe ga je om met samenwerkingspartners die afspraken niet goed nakomen? De belangrijkste les. Ook al staat er veel op het spel; geld, belangen, contracten, je eigen trots, je kunt het beste van begin af aan open kaart spelen.”

Aan de slag met de paddepoelsterbrug

In Groningen gaat Friso Civiel in bouwteamverband, met de gemeente en Hollandia Infra, aan de slag met de Paddepoelsterbrug over het Van Starken-borghkanaal. De brug vervangt de oorspronkelijke fiets- en voetgangersbrug die in 2018 zwaar beschadigd raakte door een aanvaring. Dit project brengt alle facetten van bruggenbouw samen: van omgevingsbeheer en ontwerp tot budget, planning en risico’s. Friso Civiel wist zich te onderscheiden dankzij de ontwerpvisie en de manier waarop Friso wil samenwerken met de opdrachtgever. De opening is voorzien voor eind 2027

Impressie Paddepoelsterbrug Groningen

Klinkt goed, maar hoe werkt dat in de praktijk?

Roel: “We bouwen nu in Meerstad, in Groningen, twee bruggen: een vaste verkeersbrug en een fietsbrug. Dit doen we op basis van een RAW-bestek. Wij hadden hierbij gekozen voor een bepaalde bouwmethode. Maar die bleek gaandeweg, door allerlei factoren, niet haalbaar. Dan kun je met elkaar de strijd aangaan: bijvoorbeeld over wiens verantwoordelijkheid dat eigenlijk is. Dit kost veel energie en schaadt de samenwerking. Juist door de opdrachtgever hierin transparant mee te nemen, kwamen we tot een oplossing waarmee we beiden verder kunnen.”

Werken jullie vanuit die focus op samenwerking daarom veel met vaste partners?

Jan: “We gaan voor langdurige samenwerkingen. Dat past bij ons als bedrijf en is beter voor een project en de klant. We werken bijvoorbeeld veel samen met SPIE. Ons eerste gezamenlijke project was in Alkmaar, de Leeghwaterbrug. Een project waar we elkaar moesten leren kennen, maar waarin we elkaar wel vonden. En als je eenmaal weet hoe je erin staat en wat je aan elkaar hebt, kom je tot een mooie samenwerking.”

Hoog tijd om ‘een bruggetje’ te maken naar de vervangings- en renovatieopgave? Wat merken jullie daar van?

Jan: “Alleen Friesland telt al zo’n 800 bruggen die vroeg of laat gerenoveerd of vervangen moeten worden. Er zit veel werk aan te komen. Toch is het niet zo dat de markt nu al met opdrachten wordt overspoeld. Wel zie je dat opdrachtgevers een achterstand hebben in het voorbereiden van stukken. Ook worden de partijen die inschrijven op brugprojecten schaarser. Als je drie of vier inschrijvers op een project hebt, is dit al veel.”

De innovatieopgave Vervanging en Renovatie is niet alleen een kwestie van veel vraag, maar ook van kennis die schaarser wordt?

Jan: “Dat zien wij wel gebeuren. Opdrachtgevers vinden het bijvoorbeeld steeds lastiger om zelf een goed technisch ontwerp en contract op te stellen. Zij hebben niet álle specifieke kennis meer in huis om een bruggenproject van a tot z uit te denken. Niet voor niets dat het werken in bouwteams aan populariteit wint gezien de risico’s die er voor opdrachtgever en de aannemer zijn.”

Bij die vorm voelen jullie je ook thuis?

Roel: “Een bouwteam is een mooie manier om in een vroeg stadium je ontwerp- en uitvoeringskennis in te brengen én samen te werken met andere specialisten. Als je in die eerste fase goed nadenkt over maakbaarheid, risico’s en financiële haalbaarheid, zet je een grote stap naar een soepele uitvoering. En dat is niet het enige: het werkplezier, de sfeer en het onderlinge vertrouwen is hierdoor vele malen groter. Ook dat is iets waard.”

Wat hebben jullie de markt qua innovatie en vernieuwing te bieden?

Jan: “We zetten mooie stappen op het gebied van circulair bouwen. We hebben bijvoorbeeld pilots gedaan met gerecycled beton. Samen met ABT halen wij actief cement uit oud beton en verwerken dit naar nieuw cement. Dit combineren we met wapening die van basaltblokken wordt gemaakt. Dit materiaal is drie keer zo sterk als normaal betonijzer. Minder elastisch, maar wel met het grote voordeel dat het niet kan roesten. Dit verhoogt de levensduur van het hele product. Een aanpak waarmee wij zeker verder willen.”

Tot slot, hoe zien jullie de toekomst?

Jan: “We willen ons als Friso Civiel nog meer profileren als bruggenbouwer. We zetten onze kennis en ervaring graag door naar toekomstige brugprojecten: nieuwbouw, maar net zo goed naar vervangings- en onderhoudswerken. Het liefst in projecten waarin onze kracht naar voren komt: samen tot een goed doordacht ontwerp komen én zorgen voor een uitvoering waarin alle puzzelstukjes kloppen. En het belangrijkste: met elkaar, opdrachtgever en samen-werkingspartners, tot een mooi bruggenproject komen.”

"De invloed van de aannemer is onmisbaar om een project van A tot Z uit te denken."

Renovatie Schreiersbrug Dokkum

De renovatie van de Schreiersbrug in Dokkum werd in 2021 in opdracht van Provincie Fryslân gerealiseerd. De werkzaamheden waren nood-zakelijk vanwege de opwaardering van de rondweg om Dokkum naar 100 km/h te brengen. Friso Civiel zorgde onder meer voor de vervanging van de aandrijvingen en maakte de brug op afstand bestuurbaar. Door samen te werken met Hillebrand, KTF, Sissing Noord en Machinefabriek Rusthoven, werd de renovatie efficiënt uitgevoerd met minimale hinder voor weg- en scheepvaartverkeer: een prachtig staaltje samenwerking!

Dit artikel komt uit het Friso Magazine 2025.