Van 2016 tot en met begin 2020 werkte de Civiele Combinatie Tessel (een onderaannemerscombinatie tussen Friso Civiel, Van Hattem & Blankevoort en Boskalis) aan de sloop en nieuwbouw van drie grote gemalen en ruim 14 kilometer dijk op Texel. Op 31 januari 2020 werd de klus 8 maanden eerder dan de contractuele opleverdatum van september officieel overgedragen aan opdrachtgevers Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en het Hoogwaterbeschermingsprogramma.
Grote delen van de Waddenzeedijk voldeden in 2016 niet meer aan de wettelijke veiligheidseisen. Om nu en in de toekomst aan deze eisen te kunnen voldoen was de versterking van de waterkering noodzakelijk. Samen met Van Hattem & Blankevoort en Boskalis heeft Friso Civiel in een onderaannemerscombinatie ‘Civiele Combinatie Tessel’ de civiele constructies gerealiseerd. ‘In totaal heeft Combinatie Tessel, waar de Civiele Combinatie onderdeel van was, ongeveer 14 kilometer dijk en 3 gemalen vernieuwt, wat er voor gezorgd heeft dat Texel in de toekomst goed beschermd is tegen hoogwater vanuit de Waddenzee. En dat ruim 8 maanden eerder dan de contractuele opleverdatum van september 2020,’ voegt projectleider Bernard van Noordenburg er aan toe.
Bernard: ‘Friso Civiel was samen met Van Hattem & Blankevoort en Boskalis verantwoordelijk voor de civiele constructies ter waarde van 27 miljoen. Zo werd de sloop en nieuwbouw van drie grote gemalen, ‘De Schans’ en ‘Dijkmanshuizen’ bij Oudeschild en gemaal ‘Eijerland’ in Cocksdorp door de civiele combinatie uitgevoerd. Alle drie gemalen, naar een ontwerp van Greiner van Goor Huijten Architecten, zijn een grotere broer van het ook op Texel gelegen gemaal ‘Prins Hendrik’ welke Friso Civiel eerder realiseerde. Naast de bouw van de gemalen heeft de combinatie ook alle damwand constructies onder handen genomen ten behoeve van de dijkversterking in Oudeschild, bij Molen ’t Noorden en ten behoeve van het binnendijks brengen van NIOZ. De projectleiding van de civiele combinatie en de specifieke kennis over de gemalen lagen binnen Friso Civiel haar verantwoordlijkheden.’
Op vrijdag 20 december 2018 werden de nieuwe gemalen Dijkmanshuizen en de Eijerland door Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier officieel in beheer genomen. In totaal werden vier nieuwe gemalen langs de Waddendijk gebouwd. De eerste was het nieuwe gemaal in de Prins Hendrik-polder, gevolgd door de Schans, Dijkmanshuizen en gemaal Eierland bij de Cocksdorp. De laatste drie waren onderdeel van de dijkversterking, het nieuwe PH-gemaal was een losstaand project en werd vorig jaar november al overgedragen aan het Hoogheemraadschap. Volgens Bernard is het prima gelukt om alles op tijd klaar te hebben. ‘Bij gemaal Eijerland is de afvoercapaciteit van het water verhoogd van 300 naar 400 kubieke meter per minuut. Bij Dijkmanshuizen en De Schans is de capaciteit 300 kubieke meter per minuut gebleven en bij het PH-gemaal is het 110 kuub per minuut. Het grootste verschil is dat het vermogen is verbeterd, waardoor de gemalen bij hoog water in de Waddenzee langer door kunnen gaan met het naar buiten spuien van water.’
Bernard legt uit dat elk gemaal twee pompen heeft die afzonderlijk van elkaar kunnen werken, waardoor bij onderhoud één pomp (plus bijbehorende watergang onder de dijk door) drooggezet kan worden. ‘Er is een aansluiting voor een reservepomp en bij eventuele stroomuitval staan er aan de overkant grote aggregaten klaar om naar Texel gebracht te worden. In de watergang (officieel uitstroomkokers) zitten op drie plekken afsluitingen die gedicht kunnen worden bij stormvloed. De gemalen Eijerland en De Schans zijn beiden voorzien van een vispassage, zodat de vis via de gemalen naar binnen kan zwemmen om te paaien.’ Bovendien zijn alle gemalen uitgevoerd met visvriendelijke pompen. Volgens Bernard kan er een voetbal ongeschonden door de pompen, zodat vissen het gemaal ook ongeschonden kunnen passeren.
Naast de functionele werking van de gemalen, hebben de gemalen ook een nieuw uiterlijk gekregen. ‘Alle vier gemalen hebben hetzelfde uiterlijk met veel glas, zijkanten die bekleed zijn met basalt en een sedumdak. Doel was zicht van buiten op de functie van de gemalen. Alleen het oude gemaal aan de Krassekeet is behouden, dat was nog niet aan vernieuwing toe. De gebouwen werden ontworpen door Greiner van Goor Huiijten Architecten in Amsterdam en landschapsarchitect Abe Veenstra in Huisen,’ vertelt Bernard.
Bernard: ‘Uiteindelijk heeft de bouw gemiddeld vier á vijf miljoen per gemaal gekost. Dat bedrag was onderdeel van de circa €70 miljoen waarvoor de versterking van 17 kilometer dijk (buiten de Prins Hendrik -zanddijk) en de drie gemalen werd aanbesteed aan de Combinatie Tessel. We hebben waargemaakt wat we tijdens de aanbesteding hebben beloofd; de logistiek werd zodanig verzorgd dat de omgeving nagenoeg geen hinder van de werkzaamheden heeft ondervonden. Daarnaast hebben we samen vele uitdagingen overwonnen. Zoals onder meer het al in oktober 2017 inbedrijfstellen van het eerste gemaal en een jaar later de andere twee. Daarnaast hebben we een enorme CO2 reductie behaald door circulaire ontwerpen, hergebruik van materialen en materiaal te transporten per schip in plaats van per as. In totaal is het equivalent van het jaarverbruik aan energie/CO2 uitstoot van alle huishoudens van Amsterdam bespaard! Kortom een project waar we ontzettend trots op zijn met als resultaat een prachtige, veilige en sterke dijk en een zeer tevreden omgeving, opdrachtgever en gemeente.’
Meer informatie over het project vindt u op de website van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier: www.hhnk.nl/waddenzeedijk/.
Projectleider Jan Hogenberg kan je er alles over vertellen. Je kunt hem bereiken via onderstaande gegevens. Hij staat je graag te woord.
Jan Hogenberg
Op zoek naar een leuke baan in de beton- en waterbouw? Wij zijn altijd op zoek naar echte bouwers. Bekijk al onze vacatures op www.echtebouwers.nl.
